aixmes - Από τον Μαρξ στην κατρακύλα αγορών και πολιτικών

Από τον Μαρξ στην κατρακύλα αγορών και πολιτικών

13.10.08

ΤΕΛΗ του 1998 ο Economist έγραφε πως μόνο όταν δούμε πως αντιδρά το σύστημα της παγκοσμιοποίησης σε μια πτωτική τάση της οικονομικής δραστηριότητας στις μεγάλες υπερ-αγορές χρήματος, μόνο τότε θα έχουμε "μια κατάλληλη δοκιμασία" της αντοχής του.

Σήμερα, μια δεκαετία μετά, στα απομεινάρια της παγκόσμιας καταιγίδας συσσωρεύονται στρατιές ανέργων, λαμπερές ετικέτες υπερ-εθνικών εταιρειών, τα κομμάτια ενός συστήματος που καταρρέει. Παρήγορο σημάδι είναι ότι σ' αυτή τη μεγάλη κρίση (παρόμοια με το κραχ του 1929 και του 1987, άρα όχι πρωτόγνωρη), το κέντρο ισχύος μεταφέρεται από το οικονομικό πεδίο των υπερ-εθνικών εταιρειών στον πολιτικό στίβο. Αναζητείται (σε πρώτο χρόνο) η στήριξη της πραγματικής οικονομίας (των ανθρώπων, όχι των χαρτιών), και (σε βάθος χρόνου) νέοι κανόνες για τη λειτουργία του παγκόσμιου αυτού συστήματος, του "επίπεδου κόσμου" μετά την (τελευταία) επανάσταση της πληροφορικής, όπως τον βάφτισε ο αμερικανός δημοσιογράφος Τόμας Φρίντμαν.

>> Εντούτοις, ευρισκόμενη ενώπιον αυτής της μεγάλης κρίσης, η πολιτική νομενκλατούρα μοιάζει ανήμπορη να δρομολογήσει ενιαίο σχέδιο για αντιμετώπιση του κοινού εχθρού. Οι κινήσεις τους (είτε λέγονται G7, είτε Σύνοδος Κορυφής), είναι στην ουσία ανούσιες εξαγγελίες και συστάσεις, που θυμίζουν τα ημεδαπά κοινά ανακοινωθέντα: οι αντιδράσεις γίνονται ξέχωρα και καθείς κοιτάζει τα του οίκου του. Εκ πρώτης όψεως, το κενό πολιτικής παρέμβασης είναι διπλό: η Αμερική εν μέσω προεκλογικής εκστρατείας μοιάζει ακυβέρνητη μέχρι τις αρχές του επόμενου έτους και η Ευρ. Ένωση με το ενιαίο νόμισμα ψάχνει θεραπεία για κάθε οικονομία ξεχωριστά. Άρα, διόρθωση, φραγμούς και αναθεώρηση αξιών, δεν χρειάζονται μόνο οι αγορές. Η κρίση κατέδειξε και τη γύμνια των πολιτικών, όχι μόνο τις εγγενείς αδυναμίες των υπερ-ελεύθερων αγορών.

>> Το φαινόμενο του επίπεδου κόσμου δεν είναι χθεσινό. Η εξέλιξη του εμπορίου είχε προβλεφθεί με μεγάλη σαφήνεια από τους Μαρξ και Ένγκελς στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο το 1848: "(...)Η ανάγκη για συνεχώς επεκτεινόμενη κατανάλωση των προϊόντων της κυνηγά την αστική τάξη σ' όλη την υδρόγειο. Είναι αναγκασμένη να φωλιάζει παντού, να εγκαθίστανται παντού, να δημιουργεί σχέσεις παντού. Με την εκμετάλλευση της παγκόσμιας αγοράς, η αστική τάξη έχει διαμορφώσει πανομοιότυπα την παραγωγή και την κατανάλωση σ' όλες τις χώρες. Έχει εξαλείψει, προς μεγάλη λύπη των αντιδραστικών, τον εθνικό χαρακτήρα της βιομηχανίας. Οι πανάρχαιες εθνικές βιομηχανίας εκμηδενίζονται και εξακολουθούν καθημερινά να εκμηδενίζονται. Εκτοπίζονται από νέες βιομηχανίες, που η εισαγωγή τους γίνεται ζήτημα ζωής ή θανάτου για όλα τα πολιτισμένα έθνη, από βιομηχανίες που δεν επεξεργάζονται πια εγχώριες πρώτες ύλες, αλλά πρώτες ύλες που έρχονται από απομακρυσμένες ζώνες...".

ΥΓ: Το ερώτημα θα μπορούσε να είναι διττό: υψώνουμε τείχη στον επίπεδο κόσμο και στο φαινόμενο της (οικονομικής κυρίως) παγκοσμοιοποίησης ή πόσο ψηλά θα είναι τα τείχη που πρέπει να υψωθούν, ποιες αξίες πρέπει να διατηρήσουμε και να προστατεύσουμε; Οι πρώτες απόπειρες μιας πολιτικής θεραπείας απέτυχαν. Το κάθε κράτος αναζητεί τις δικές του λύσεις στα δικά του προβλήματα. Εντούτοις, η παγκοσμιοποίηση συνεχίζεται. Δεν σταμάτησε. Και στον επόμενο κτύπο θα είναι πάλι η ώρα της παγκοσμιοποίηση.