aixmes.com

ΤΟΥ ΠΑΡΗ ΠΟΤΑΜΙΤΗ

Η λειτουργία αριθμού επιτροπών και ομάδων εργασίας, από πέντε μεχρι εννέα τον αριθμό σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, για περίοδο τριών μηνών και η έναρξη στη συνέχεια πλήρων διαπραγματεύσεων με στόχο τη λύση, είναι με δυό λόγια το αποτέλεσμα της συνάντησης της Παρασκευής μεταξύ του Προέδρου της Δημοκρατίας και του τουρκοκύπριου ηγέτη. Μαζί μ΄αυτό είναι επίσης η κατ΄αρχήν συμφωνία για τη Λήδρας, η οποία θα ανοίξει μόλις συμφωνηθούν όλα τα εναπομένοντα θέματα.

Επιτρέψτε μας να επικεντρωθούμε, σε μια πρώτη ανάγνωση, στο πρώτο μέρος της συμφωνίας, το οποίο θεωρείται και το πλέον σημαντικό. Το τι πράγματι συνέβη και τι ακριβώς συμφωνήθηκε στη συνάντηση της Παρασκευής, είναι δυνατό να γίνει περισσότερο κατανοητό αν γίνουν κάποιες συγκρίσεις. Αναφερόμαστε συγκεκριμένα σε συγκρίσεις τόσο του κοινού ανακοινωθέντος της Παρασκευης με το κείμενο της Συμφωνίας Γκαμπάρι της 8ης Ιουλίου (της εγκεκριμένης από τίς δύο πλευρές επιστολής Γκαμπάρι συμπεριλαμβανομένης), όπως και των θέσεων που εξέφραζαν οι δύο πλευρες μέχρι και την Πέμπτη. Η ελληνοκυπριακή πλευρά είχε ως θέση την ενεργοποίηση της συμφωνίας της 8ης Ιουλίου ως αφετηρίας της νέας διαδικασίας. Σημειώνουμε ότι η ίδια η συμφωνία της 8ης Ιουλίου προέβλεπε τρείς φάσεις, η τρίτη από τις οποίες ήταν η έναρξη πληρων διαπραγματεύσεων για επίτευξη συνολικής λύσης. Η τουρκοκυπριακή πλευρά είχε ως θέση την εγκατάλειψη της 8ης Ιουλίου και την άμεση έναρξη ολοκληρωμένων διαπραγματεύσεων στη βάση του σχεδίου Αναν με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα.

Αυτό που απεφασίσθη φαίνεται να είναι μια ενδιάμεση οδός: Στο ανακοινωθέν της Παρασκευής δεν γίνεται λόγος ούτε στην 8η Ιουλίου ούτε στο σχέδιο Ανάν. Σημειώνεται από την άλλη ότι πράγματι η σύσταση τεχνικών επιτροπών και ομάδων εργασίας ήταν πρόνοιες της συμφωνίας της 8ης Ιουλίου. Επισημαίνεται ακόμη η απουσία ρητής αναφοράς για το είδος της αναζητούμενης λύσης, με παράλληλη απουσία παραπομπής στην 8η Ιουλίου, η οποία καθόριζε τη λύση ως λύση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας. Η επισήμανση αυτή γίνεται δεδομένης της τουρκικής θέσης για ύπαρξη δύο κρατών και της σχεδόν ομολογημένης τουρκικής επιδίωξης για λύση ουσιαστικά συνομοσπονδίας.

Κυβερνητικές πηγές στις οποίες θέσαμε αυτό τον προβληματισμό, σημείωναν ότι δεν υπήρχε ανάγκη συμπερίληψης μιάς παρόμοιας αναφοράς στο τελικό ανακοινωθέν (σε λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας), αφού υπήρχε επ΄αυτού συναντίληψη μεταξύ των δύο πλευρών κατά τη διάρκεια της συνάντησης. Στη συμφωνία της 8ης Ιουλίου προβλεπόταν ότι θα άρχιζαν λειτουργία οι επιτροπές και ομάδες εργασίας και αναλόγως των αποτελεσμάτων οι δύο ηγέτες θα συναποφάσιζαν για τα επόμενα βήματα, μεταξύ αυτών και για το πότε θα ζητούσαν την έναρξη πλήρων διαπραγματεύσεων.

Στη συμφωνία της Παρασκευής προβλέπεται τρίμηνη λειτουργία αριθμού επιτροπών και ομάδων εργασίας και μετά με αξιοποίηση των αποτελεσμάτων τους, έναρξη διαδικασίας πλήρων διαπραγματεύσεων. Η διαφορά επί του συγκεκριμένου, μεταξύ της 8ης Ιουλίου και της συμφωνίας της 21ης Μαρτίου βρίσκεται στο εξής: Στη 8η Ιουλίου ρητά προβλεπόταν ότι η έναρξη πλήρων διαπραγματεύσεων θα εξαρτάτο από το αποτέλεσμα της εργασίας των τεχνικών επιτροπών και ομάδων εργασίας και η εκτίμηση του αποτελέσματος εναπόκειτο και στους δύο ηγέτες. Στη συμφωνία της 21ης Μαρτίου αυτό δεν προβλέπεται ρητά. Ετσι, στο τέλος του τριμήνου δίδεται η ευχέρεια στις δύο πλευρές να δώσουν έκαστη τη δική τους ερμηνεία για το επόμενο βήμα, ως προς το κατά πόσον δηλαδή υπήρξε δέσμευση γιά έναρξη πλήρων διαπραγματεύσεων ανεξαρτήτως τού αποτελέσματος στις επιτροπές.

Το ερώτημα σε ένα παρόμοιο ενδεχόμενο θα είναι, δεδομένου του λεκτικού τής συμφωνίας της Παρασκευής, ποια θα είναι η πλευρά πού θα γίνει περισσότερο πιστευτή και θα εκτεθεί λιγότερο σε περίπτωση μη επαρκούς προόδου στις επιτροπές και ομάδες εργασίας. Εδώ παρεμβαίνει και ο παράγοντας χρονοδιαγράμματα.

Στο κοινό ανακοινωθέν της 21ης Μαρτίου, δεν υπάρχει ρητή αναφορά για το είδος της αναζητούμενης λύσης, ούτε και παραπομπή στην 8η Ιουλίου, η οποία καθόριζε τη λύση ως λύση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας. Κυβερνητικές πηγές σημείωναν ότι δεν υπήρχε ανάγκη συμπερίληψης παρόμοιας αναφοράς στο τελικό ανακοινωθέν, αφού επ΄αυτού υπήρχε συναντίληψη μεταξύ των δύο πλευρών κατά τη διάρκεια της συνάντησης της Παρασκευής.

 Οδικός χάρτης μόνο για τεχνικές επιτροπές και ομάδες εργασίας

Δεν υπάρχει χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωση των τελικών διαπραγματεύσεων Η τουρκική πλευρά επιζητούσε καθορισμό συγκεκριμένων χρονοδιαγραμμάτων τόσο για την ολοκλήρωση της διαδικασίας της 8ης Ιουλίου όσο και των πλήρων διαπραγματεύσεων για λύση, με τελικό χρονικό όριο το Δεκέμβριο του 2008. Με βάση πάντα το κοινό ανακοινωθέν της Παρασκευής, τίθεται χρονοδιάγραμμα για τη λειτουργία των επιτροπών και των ομάδων εργασίας, τρείς μήνες, αλλά δεν τίθεται συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την ολοκληρωση της διαδικασίας των πλήρων διαπραγματεύσεων για λύση. Υπάρχει ακόμη και το θέμα της βάσης επί της οποίας θα γίνει η τελική διαπραγμάτευση για λύση.

Επ΄αυτού η επιστολή Γκαμπάρι προέβλεπε ότι: «Σε οποιοδήποτε στάδιο αυτής της φάσης (2η φάση) και πρίν από την προτεινόμενη συνάντηση 'καταγραφής' μπορεί να αποφασίσετε ότι έχει οικοδομηθεί αρκετή εμπιστοσύνη και ότι υπάρχει επαρκής ισχυρή βάση για τη έναρξη μιάς πλήρους διαπραγματευτικής διαδικασίας. Νοουμένου ότι η πρόοδος είναι ικανοποιητική και ότι ο Γενικός Γραμματέας έχει συμφωνήσει ότι υπάρχει αρκετό στέρεο έδαφος για να επαναρχίσει τη δική του πλήρη προσπάθεια στο πλαίσιο των καλών του υπηρεσιών, η τρίτη φάση θα αποτελέσει την επίσημη διαπραγματευτική διαδικασία πού θα αποσκοπεί στο να οδηγήσει σε συνολική διευθέτηση, η βάση της οποίας θα τύχει διαπραγμάτευσης στη διάρκεια των φάσεων ένα και δύο».

Η βάση δηλαδή της συνολικής, τελικής διαπραγμάτευσης για λύση θα καθοριζόταν από τις συνομιλίες πού θα προηγούντο εντός της διαδικασίας της 8ης Ιουλίου κατά τη διάρκεια των φάσεων ένα και δύο σε επιτροπές και ομάδες εργασίες, οι οποίες θα έπρεπε να ασχοληθούν με τις βασικές πτυχές του κυπριακού.

Στο ανακοινωθέν της Παρασκευής αναφέρεται ότι: «οι ηγέτες έχουν επίσης συμφωνήσει να συναντηθούν σε τρείς μήνες από τώρα για να ανασκοπήσουν την εργασία των τεχνικών επιτροπών και των ομάδων εργασίας και χρησιμοποιώντας τα αποτελέσματά τους, να ξεκινήσουν πλήρεις διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα του Γ. Γραμματέα των Η. Εθνών». Εδώ δεν καθορίζεται η βάση της τελικής διαπραγμάτευσης, γίνεται αναφορά σε χρήση, αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της εργασίας των επιτροπών και ομάδων εργασίας χωρίς να διευκρινίζεται αν θα χρησιμοποιηθεί επίσης οτιδήποτε άλλο.

Πρόκειται ασφαλώς για μια πρωτη, μη ολοκληρωμένη, απόπειρα συγκριτικής ανάγνωσης θέσεων και συμφωνιών. Πιθανή συνάντηση των δύο με Πάσκοε μεθαύριο Τρίτη, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, φθάνει στην Κύπρο η νέα ειδική αντιπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, η οποία θα αντικαταστήσει τον Μάικλ Μόλερ και στο τέλος του μήνα φθάνει ο αναπληρωτής Γ. Γραμματέας Λίν Πάσκοε με την ομάδα του, με επιθυμία-σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες- να παραστεί σε μια νέα συνάντηση του Προέδρου της Δημοκρατίας με τον τουρκοκύπριο ηγέτη. Το αν θα πραγματοποιηθεί αυτή η συνάντηση θα εξαρτηθεί, σημείωναν κύκλοι του προεδρικού, από το κατά πόσον θα έχει προχωρήσει η διαδικασία των επιτροπών και ομάδων εργασίας όπως αυτή συμφωνήθηκε την Παρασκευή.

ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ