ΡΟΥΣΣΟΣ ΒΡΑΝΑΣ - «ΤΑ ΝΕΑ»

«Ο ποιητής και φιλόσοφος Γιόχαν Γκότφριντ Χέρντερ, φίλος του Γκαίτε από τα νεανικά τους χρόνια, έβλεπε την ανθρωπότητα σαν ένα μεγάλο δέντρο.

Τα διάφορα έθνη ήταν γι' αυτήν ό,τι είναι για το δέντρο τα φύλλα και οι ρίζες. Τα λαϊκά τραγούδια καθεμιάς εθνότητας αντηχούσαν μαζί με την "Ιλιάδα" σαν σε ένα γλέντι σε κοινό τραπέζι.

Η εθνότητα δεν είναι μια κληρονομιά που στάζει αίμα. Είναι ένα πολιτισμικό δεδομένο, ένα αυθόρμητο συναίσθημα πως καθένας ανήκει κάπου. Η εθνότητα δεν είναι κάτι αρχαϊκό και απαράλλαχτο, μα ένα αιώνιο γίγνεσθαι. Αν επιχειρούσαμε να καθορίσουμε την εθνική ταυτότητα με φυλετικά κριτήρια και με γονίδια -που έτσι κι αλλιώς είναι λιγότερο αξιόπιστα από έναν εθνικό ύμνο- τότε θα χανόμασταν μέσα σε μια ζούγκλα από άτομα, μέσα σε εκείνα τα αρχέγονα σκοτάδια που περιέγραψε ο Νίτσε.

Το όραμα του Χέρντερ ήταν έθνη μονιασμένα. Στην πραγματικότητα όμως πήραν τον αντίθετο δρόμο. Η ιστορία του έθνους και της εθνότητας είναι πλημμυρισμένη από συγκρούσεις, καταπιέσεις, διεκδικήσεις, παραληρήματα πολιτισμικής ή φυλετικής υπεροχής, εκδικητικά συμπλέγματα κατωτερότητας, απύθμενα μίση, σφαγές και γενοκτονίες. Το έθνος έγινε εθνικισμός, αφαίρεση της εθνικής ταυτότητας των άλλων. Κι ο πατριωτισμός ακύρωσε τον εαυτό του ξεπέφτοντας στον σοβινισμό. Η βία ξεσπάσει όταν μπερδεύονται μαζί δύο πράγματα ξεχωριστά, το έθνος και το κράτος, γράφει στην εφημερίδα "Κοριέρε ντέλα Σέρα" ο συγγραφέας Κλαούντιο Μάγκρις. Η παράλογη και πρωτόγονη αξίωση κάθε εθνότητα να γίνεται και κράτος εξαπλώνεται παντού και απειλεί με νέες συμφορές. Μια τέτοια συμφορά μπορεί να φέρει και η ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου, την οποία απέρριπταν κάποτε υποκριτικά οι ξένες δυνάμεις όταν έκαναν τον επαίσχυντο πόλεμό τους εκεί. Ηταν ένας πόλεμος εναντίον των Σέρβων που τότε καταπίεζαν τους Αλβανούς, μα που τώρα έχουν γίνει αυτοί οι καταπιεσμένοι. Θα γεννηθεί λοιπόν στο Κοσσυφοπέδιο ένα κρατίδιο όπου δεν θα μπορεί να ζήσει πια κανείς Σέρβος, με νέα σημαία που τη σχεδιάζει ο Θάτσι, πρώην οπλαρχηγός των Αλβανών ανταρτών του UCK (που έχουμε δει πολλές φωτογραφίες τους αλλά καμιά σημαντική μάχη, αφού εκείνο τον πόλεμό τους είχαν αναλάβει να τον πολεμήσουν οι ξένες δυνάμεις).

Ποιος είπε πως κάθε εθνότητα πρέπει να γίνεται κράτος; αναρωτιέται ο Μάγκρις. Ποιο είναι το όριο, το μέτρο; Τα τρεις χιλιάδες άτομα; Τα διακόσιες χιλιάδες; Σε τέτοια κρατίδια που γεννιούνται από έναν εθνικιστικό πυρετό, μοιραία οι μειονότητες είναι εκτεθειμένες σε απηνείς διωγμούς. Αν αρχίσουμε να διαλύουμε κάθε κοινότητα στις συνιστώσες της -εθνικές, θρησκευτικές ή ό,τι άλλο- δεν θα τελειώσουμε ποτέ. Η εθνότητα είναι μια θερμή αξία: γλώσσα, ήθη, τραγούδια, τοπία, φαγητά. Το κράτος είναι μια ψυχρή αξία: νόμοι, κανόνες, ασφάλεια. Οι θερμές αξίες μάς δίνουν ζεστασιά. Μας συγκινεί ένα πατρογονικό τραγούδι. Οχι όμως και το άρθρο ενός νόμου. Μα αυτός ο νόμος μάς επιτρέπει να συγκινούμαστε και να τραγουδάμε ελεύθερα καθένας το δικό του τραγούδι».